Bilim Teknik /Teknoloji'de Yayımlanan Köşe Yazıları...
Işık, Yusuf
inovasyon.org, Mayıs 2020
1. Covid - 19 Pandemisinin en kritik özellikleri nelerdir?
YI (Yusuf Işık): Covid-19 virüsü tek bir noktadan çıktı, kısa bir sürede bütün dünyaya yayıldı. İlk çıktığı Çin’de kontrol altına alındı ama dünyada yayılmaya ve can almaya devam ediyor. Ekonomik ve sosyal alanlarda verdiği zarar, 2008’e göre daha kısa bir sürede o dönemdeki büyük durgunluktan daha öteye geçti. En önemli ve bazen sonuçları tam olarak değerlendirilmeyen bir özelliği, bilinmeyeninin çok olması. Bilimsel çalışmalar biyolojik özelliklerinin önemli bir bölümünü ortaya çıkarıyor, ama Covid-19 insan bedeninin tanımadığı bir virüs; bu virüsü etkisiz hale getirmeye yönelik çalışmalar ilerliyor fakat henüz ilaç ve aşıyla nasıl durdurulacağı bilinmiyor. Enfekte insan sayısı bilinmiyor, asemptomatik taşıyıcı oranı belirsiz, oysa bunlar önemli. Dolayısıyla virüsün yayılmasının nerede ne kadar süreceğine ilişkin tahminler ister istemez yalnızca oldukça yaklaşık olarak yapılabiliyor. Bu açıdan en kritik bilinmeyeni ne kadar süreceği. Hakim görüş Pandeminin 2020’nin 3. Çeyreğin başlarında önemli ölçüde kontrol altına alınmış olacağı. Bunun gerekli önlemlerin alınması durumunda mümkün olduğunu düşünüyorum. Ama bu konuda da kayda değer bir belirsizlik bulunduğunun altını çizmek gerekir. Öncelikle şu iki açıdan, birincisi, bu tarih gecikebilir, ikincisi, bu tarihe kadar sağlanacak kontrol epeyce sınırlı kalabilir ve ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye çok değişebilir.
Bilinenlerin en önemlilerinden biri ise Covid-19’un Çin’de kontrol altına alındığı. Grafik 1. virüsün yayılmasının Çin’de nasıl çok büyük ölçüde Hubei eyaleti sınırları içinde tutulduğunu gösteriyor. ABD’de ise New York dışında pek çok bölgeye yayılmış durumda..........
